Nie tylko o rodzinie. O kilku zdziwieniach wywołanych lekturą „Opiekuna Domowego”

Abstrakt

Celem artykułu było poddanie analizie trzech wybranych tekstów, opublikowanych w czasopiśmie „Opiekun Domowy”: Pozowanie, Sąsiedztwo i Osobniki. Kryterium ich doboru była chęć ukazania różnorodności tematów, jakie redaktorzy owego pisma uznawali za należące do problematyki społecznej i wychowawczej. W analizie przyjęto metodę wnikliwego przyglądania się wywodom zamieszczonym w podanych powyżej artykułach, połączonego z lokowaniem ich w różnych kontekstach interpretacyjnych. Niektóre z nich stanowiły teksty literackie i innego rodzaju powstałe w podobnym czasie, inne zaś dzieła filozoficzne i opracowania naukowe w późniejszym czasie. Uzyskane w ten sposób wyniki pozwoliły lepiej naświetlić obecne w badanych artykułach refleksje natury socjologicznej czy filozoficznej, które często pozostawały na uboczu zainteresowań pozytywistów. Jednym z interesujących wątków ujawnionych w „Opiekunie Domowym” była analiza kategorii pozy społecznej oraz jej skutków dla życia wspólnotowego. Inny z kolei dotyczył problemu anomii, jawiącej się jako efekt przemian cywilizacyjnych. Wreszcie istotna okazała się też kategoria sąsiedztwa, którą można traktować jako istotne dopełnienie projektu pracy organicznej. W toku wywodu ujawnione zostało więc to, iż zagadnienia społeczne i wychowawcze były pojmowane w „Opiekunie Domowym” szeroko oraz wieloaspektowo, zaś jego twórcy dostrzegali nieraz zagadnienia, które na ogół były zaniedbywane.