Inseraty prasowe w „Lwowskich Tygodniowych Wiadomościach” jako źródło do badań nad pokasacyjnymi losami galicyjskiego mienia klasztornego
Słowa kluczowe:
„Lwowskie Tygodniowe Wiadomości”, Galicja, kasaty zakonne, ogłoszenia prasoweAbstrakt
Artykuł ma na celu ukazanie znaczenia inseratów prasowych jako nośników faktograficznych, przyczyniających się do pogłębiania interpretacji badań nad przeszłością. Dają one możliwość uzupełniania i weryfikowania wniosków opracowanych na podstawie innych dokumentów, a czasami nawet rzucają na te wnioski nieco odmienne światło. Ogłoszenia zawarte w „Lwowskich Tygodniowych Wiadomościach”, dotyczące mienia po skasowanych klasztorach na obszarze Galicji, pokazują na przykład, jak ciekawy materiał kryją łamy prasy prowincjonalnej. Dzięki anonsom publikowanym w lwowskim piśmie periodycznym, ukazującym się w latach 1786-1788, można wzbogacić wiedzę na temat dziejów zakonów w Galicji, a w szczególności losów i skali mienia, które zostało im zabrane. Wobec szeregu drobiazgowych danych, umieszczanych w ogłoszeniach prasowych, jest to materiał wart bliższej uwagi.
Bibliografia
Barylewska-Szymańska B., Szymański W., Anonse prasowe w „Danziger Erfahrungen”, źródło do badań nad budownictwem mieszkaniowym osiemnastowiecznego Gdańska, [w:] Studia i materiały do dziejów Domu Gdańskiego, cz. 1, red. E. Kikiz, Gdańsk 2009, s. 163–185.
Bednarska-Ruszajowa K., Monitor stanisławowski jako źródło do badań księgoznawczych, [w:] Z historycznych i metodologicznych problemów badań księgoznawczych i bibliotekoznawczych, Kraków 1985, s. 15–36.
Bruchnalski W., Czasopiśmiennictwo galicyjskie 1773–1811. Historia „Gazety Lwowskiej” 1811–1848, [w:] Stulecie „Gazety Lwowskiej” 1811–1911, t. 1, cz. 1. Historia „Gazety Lwowskiej” 1811–1819 na tle czasopiśmiennictwa galicyjskiego 1773–1811, red. W. Bruchnalski, Lwów 1911, s. 1–117.
Chotkowski W., Dzieje klasztorów i monasterów galicyjskich w czasach rozbiorowych, cz. 1: Zakony doszczętnie zniesione, „Sprawozdanie z Czynności i posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie”, 21, 1916, s. 26–40.
Chotkowski W., Grabieże kościelne w Galicji, cz. 1, Kraków 1919.
Chotkowski W., Historya polityczna dawnych klasztorów panieńskich w Galicji 1773–1848 na podstawie akt cesarskiej kancelarii nadwornej, Kraków 1905.
Chotkowski W., Historya polityczna Kościoła w Galicji za Rządów Marii Teresy, t. 1–2, Kraków 1909.
Chotkowski W., Kasaty klasztorów w Galicji: wybór prac, wstęp i wydanie A. Gąsior, ks. J. Królikowski, t. 1: Galicja, red. M. Derwich, ks. J. Królikowski, Kraków 2019.
Dormus K., Galicyjska prasa pedagogiczna jako źródło wiedzy o rozwoju polskiej myśli pedagogicznej — stan badań, postulaty, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Pedagogika” (33) 2017, z. 438, s. 9–25.
Gach P.P., Geografia strat zakonów polskich w końcu XVIII i w XIX wieku. (Mozaika. Seria Monografii, 2), Rzym 1980.
Gach P.P., Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773–1914, Lublin 1984.
Gach P.P., Przyczyny i zakres kasat zakonnych na ziemiach polskich w końcu XVIII i w XIX wieku, „Folia Societatis Scientiarum Lublinensis”, t. 22: 1980, Humanistyka, t. 1, s. 39–47.
Gach P.P., Szkice z dziejów kasat zakonnych na ziemiach polskich w XVIII–XIX wieku, „Novum” 1979, nr 12, s. 69–104.
Głowacka B., Ogłoszenia reklamowe na łamach niektórych polskich czasopism Prus Zachodnich w XIX i na początkach XX stulecia, „Zapiski Historyczne” 2003, s. 37–57.
Grzeszczuk S., Hombek D., Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła…, T. 1. „Gazeta Warszawska” 1774–1785. Cz. 1–2, red. Z. Goliński, Wrocław, 1992; T. 2. „Gazeta Warszawska” 1786–1792, Kraków 1995; T. 3. „Gazeta Warszawska” 1793–1800. Aneks 1774–1793, Kraków 1996; T. 4. Od „Nowin Polskich” do „Wiadomości Warszawskich” 1729–1773. Cz. 2. „Wiadomości Warszawskie” 1765–1773. Aneks 2 1774–1795, Kraków 2000.
Gwioździk J., Pokasacyjne losy księgozbiorów klasztornych na obszarze Rzeczypospolitej Obojga Narodów, [w:] Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. 3: Źródła; skutki kasat XVIII i XIX w. Kasata w latach 1954–1956, red. M. Derwich, Wrocław 2014, s. 137–150.
Hombek D., Gazety i czasopisma polskie XVIII wieku jako źródło do badań kultury książki. Przegląd zagadnień, [w:] Ludzie i książki: studia i szkice bibliologiczno-bibliograficzne: księga pamiątkowa dedykowana Hannie Tadeusiewicz, red. E. Andrysiak, Łódź 2011, s. 215–224.
Hombek D. Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła. T. 5. „Gazeta Narodowa i Obca” — „Korespondent Warszawski” 1791–1800, red. Z. Goliński, Kraków 2005.
Hombek D., Książka polska w ogłoszeniach prasowych XVIII wieku. Źródła. T. 6. Czasopisma i efemeryczne gazety warszawskie 1753–1794, Kraków 2016.
Hombek D., Prasa i czasopisma polskie XVIII wieku w perspektywie bibliologicznej, Kraków 2001.
Jakubėnas R., Ogłoszenie drukarskie jako forma reklamy książki w osiemnastowiecznej prasie litewskiej, [w]: Wilno literackie na styku kultur, red. T. Bujnicki, K. Zajas, Kraków 2007, s. 21–34.
Janiak-Jasińska A., Aby wpadło w oko… O reklamie handlowej w Królestwie Polskim w początkach XX wieku na podstawie ogłoszeń prasowych, Wrocław 1998.
Jarowiecki J., Dzieje prasy polskiej we Lwowie do 1945 roku, Kraków 2008.
Jarowiecki J., Lwowska prasa przed powstaniem styczniowym, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” 2005, z. 3, s. 65.
Jujeczka S., Sekularyzacja dóbr kościelnych w nowożytnej Europie (połowa XVII — początek XIX w.), [w:] Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. 1: Geneza: kasaty na ziemiach zaborów austriackiego i rosyjskiego, red. M. Derwich, Wrocław 2014, s. 61–78.
Kasaty klasztorów na obszarze dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów i na Śląsku na tle procesów sekularyzacyjnych w Europie, t. 1–4, red. M. Derwich, Wrocław 2014.
Krętosz J., Archidiecezja lwowska obrządku łacińskiego w okresie józefinizmu (1773–1815), Katowice 1996.
Krętosz J., Józefiński proces budowy Kościoła państwowego w monarchii habsburskiej w okresie rządów cesarza Józefa II (1780–1790), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, t. 29: 1996, s. 41–67.
Krzywobłocka B., Prasa jako źródło historyczne, [w:] Metody i techniki badawcze w prasoznawstwie, t. 3, red. M. Kafel, Warszawa 1970, s. 60–80.
Prasa polska w latach 1661–1864, red. J. Łojek, Warszawa 1976.
Małecki M.J., Reformy stosunków majątkowych Kościoła katolickiego w świetle józefińskiego ustawodawstwa w Galicji „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 2004, s. 123–135.
Pepłowski S., Teatr polski we Lwowie (1780–1781), Lwów 1889.
Pietrzkiewicz D., Książki z warszawskiej drukarni Księży Misjonarzy w ogłoszeniach prasowych (1780–1792), „Analecta” (12) 2003, z. 1/2 , s. 203–234.
Prasa regionalna jako źródło do badań historycznych okresu XIX i XX wieku, red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, T. Ślepowroński, Wrocław 2011.
Romanow A., Prasa jako źródło do dziejów Pomorza XIX wieku, [w:] Prasa regionalna jako źródło do badań historycznych okresu XIX i XX wieku, red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, T. Ślepowroński, Wrocław 2011.
Rusińska-Giertych H., Kultura książki polskiej we Lwowie w okresie oświecenia, Wrocław 2018.
Staniszewski Z., Szczepaniec J., Ogłoszenia prasowe jako źródło wiedzy o książce w Polsce wieku XVIII, „Ze Skarbca Kultury” 1960, z. 1 (12), s. 165–186.
Staniszewski Z., Pierwsze polskie czasopismo ogłoszeniowe („Warszawskie Ekstraordynaryjne Tygodniowe Wiadomości”), „Roczniki Biblioteczne” 1957, R. 1, s. 79–167.
Tyrowicz M., Prasa Galicji i Rzeczypospolitej Krakowskiej 1772–1850. Studia porównawcze, Kraków 1979.
Wapiński R., Problemy źródłoznawcze badań prasoznawczych, [w:] Werbalne i pozawerbalne środki wyrazu w źródle historycznym, Lublin 1981, s. 108–115.
Zdrojewska-Nowak M., Wartość reklam prasowych jako źródeł do historii farmacji na przykładzie ogłoszeń zamieszczonych w „Gazecie Toruńskiej” w latach 1867–1921, „Acta Medicorum Polonorum” 2016, nr 6, z. 2, s. 24–37.
Zieniukowa J., Jaki obraz życia Łużyczan dają anonse i reklamy drukowane w prasie łużyckiej XX wieku, „Zeszyty Łużyckie” 2009, nr 43, s. 69–81.
Żmijkowska M., Prasa jako źródło historyczne, [w:] Powrót do źródeł: pamiętnik XVIII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Olsztynie 16–19 września 2009 roku, red. J. Gancewski, N. Kasparek, A. Korytko, Olsztyn 2010, s. 157–160.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Rocznik Historii Prasy Polskiej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
