„Bitwa pod Parkanami”. Prasowe kontrowersje „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” wokół dziedzictwa parafii Mariackiej w Krakowie
Słowa kluczowe:
„Ilustrowany Kurier Codzienny”, Wikarówka Mariacka, Bitwa pod Parkanami, dziedzictwoAbstrakt
Prasowe rozważania nad dziedzictwem materialnym Krakowa, w szczególności nad zmianą architektury placu Mariackiego w Krakowie, związane z odbudową wikarówki stają się interesującym przedmiotem analizy. Wskazują na to poważne dyskusje społeczne, a nawet kontrowersje w latach 30. XX wieku. Materiały prasowe wykazują troskę o społeczny charakter dziedzictwa lokalnego i dowodzą, że z pozoru tylko dziedzictwo i media jako dwa obszary badań są sobie odległe. Społeczny wydźwięk każdej zmiany architektonicznej w sercu Krakowa wydaje się być jednak na tyle doniosły lokalnie, że warty debaty. Celem badawczym artykułu jest przedstawienie kampanii prasowej prowadzonej przez „Ilustrowany Kurier Codzienny” dotyczącej Wikarówki Mariackiej. Przeanalizowane zostały teksty prasowe opublikowane na łamach dziennika od lipca do grudnia 1934 roku. Aby ukazać prasowe contra analizie poddano także numery „Dzwonu Niedzielnego” oraz „Głosu Narodu” z tego samego okresu. Szczegółowe badania objęły: jakościową analizę materiałów archiwalnych znajdujących się w archiwum bazyliki Mariackiej, ilościową ocenę występowania tekstów prasowych w poszczególnych tytułach oraz analizę treści przekazów.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Bazyliki Mariackiej w Krakowie, Do Prezydium Zarządu król. stoł. miasta Krakowa na ręce Jaśnie Wielmożnego Pana Prezydenta Dr. M. Kaplickiego w Krakowie, vol. CCXVII fasc. 3.
Archiwum Bazyliki Mariackiej w Krakowie, Ogłoszenie (XIII.), vol. CCXVII fasc. 3.
Archiwum Bazyliki Mariackiej w Krakowie, Pismo do Wojewody, Kraków, 1.12.1934, vol. CCXVII fasc. 3.
Archiwum Bazyliki Mariackiej w Krakowie, Zarząd Miejski w stoł. król. mieście Krakowie, Nr. Bud. Praw. 106/1935/F., 30.07.1935, vol. CCXVII fasc. 3.
Archiwum Bazyliki Mariackiej w Krakowie, Zarząd stoł. król. Miasta Krakowa, Nr. Ba. Insp. 278/34 E, Ogrodzenia i rusztowania „Wikarówka” plac Mariacki, Kraków, 30.06.1943, vol. CCXVII fasc. 3.
Źródła prasowe
Bardel F., Dwa dokumenty do sprawy „Wikarówki”, „IKC” 1934, nr 263, s. 7.
Bardel F., Wikarówka budowana bez konsensu i przez żydowską spółkę budowlaną, „IKC” 1934, nr 260, s. 7.
Budującym w ukryciu czynszówkę ze sklepami, „IKC” 1934, nr 268, s. 7.
Cała Polska czeka na odsłonięcie świątyni Mariackiej!, „IKC” 1934, nr 271, s. 9.
Co ma zwyciężyć: upór kilku osób, czy wola szerokich sfer katolickiego społeczeństwa?, „IKC” 1934, nr 256, s. 6.
Co zwycięży: troska o piękno zabytków Krakowa czy wpływy osobiste i interes materialny?, „IKC” 1934, nr 261, s. 7-8.
Czuj P., Krzykactwo „Kuriera”, „GN” 1934, nr 252, s. 6.
Duchowieństwo Krakowskie potępia metodę walki I.K.C w sprawie o „Wikarówkę” Mariacką, „DN” 1934, nr 50, s. 822.
Dąbrowski M., Nie zasłaniać piękna i majestatu gotyckiej świątyni Mariackiej, „IKC” 1934, nr 240, s. 6.
Dookoła sprawy krakowskiej „Wikarówki”. Rozmowa z ks. archiprezbiterem mariackim, infułatem dr. J. Kulinowskim, „IKC” 1934, nr 236, s. 9.
Dziura w parkanie, „IKC” 1934, nr 263, s. 5.
Fachowa opinia zdecydowanie potępia upór „stawimurków”, „IKC” 1934, nr 257, s. 5.
Głos z Warszawy o niebudowanie „Wikarówki”. Odbudowa sprzeciwia się malowniczości architektonicznej, „IKC” 1934, nr 323, s. 6.
Jednolity front katolickiej opinii naukowej i społecznej przeciw budowie „nowej Wikarówki”, „IKC” 1934, nr 254, s. 6.
Jeszcze w sprawie wikarówki Mariackiej. Oświadczenia grona architektów i artystów w sprawie budowy „Wikarówki”, „DN” 1934, nr 40, s. 648.
Klein F., Szał burzenia w Krakowie, „GN” 1934, nr 232, s. 5-6.
Komisja ministerialna bada plan zasłonięcia kamienicą czynszową świątyni Mariackiej w Krakowie, „IKC” 1934, nr 248, s. 9.
L. T., Kraków osądził: Wikarówka musi być usuniętą! Dyskusja, która zaważy na wyglądzie Krakowa, „IKC” 1934, nr 251, s. 5-6.
Łobuzerska krzykliwość, „GN” 1934, nr 243, s. 5.
Nowakowski Z., List z Krakowa. Bitwa pod Parkanami, „Wiadomości Literackie” 1934, nr 38, s. 3.
Odsłonić prezbiterium świątyni Mariackiej i wstrzymać dalsze roboty! Zgodne wołanie opinii całej Polski, „IKC” 1934, nr 244, s. 6.
Opinia publiczna występuje coraz ostrzej przeciw budowie nowej Wikarówki, „IKC” 1934, nr 264, s. 6.
P. Szyszko-Bohusz i kilkunastu architektów — wśród nich żydzi, przeciwko Wikarówce, „GN” 1934, nr 229, s. 6.
Pierwsze dyskusje Rady Artystycznej nad „Wikarówką”, „IKC” 1934, nr 292, s. 8.
Posiew anarchii i bolszewizmu. Na marginesie kampanii przeciw „Wikarówce”, „GN” 1934, nr 257, s. 5.
Przebudowa Wikarówki rozpoczęta, „IKC” 1934, nr 183, s. 13.
Sensacyjne kulisy akcji przeciw odbudowie Wikarówki. „Metody” zdobywania podpisów pod odezwy protestacyjne, „GN” 1934, nr 254, s. 6.
Seweryn T., Szary człowiek decyduje!, „IKC” 1934, nr 288, s. 6.
Sprawa Wikarówki przy kościele Mariackim, „DN” 1934, nr 37, s. 698.
X. M. J., Jeszcze w sprawie Wikarówki Mariackiej, „GN” 1934, nr 238, s. 6.
Znamienne wystąpienie za odsłonięciem prezbiterium kościoła Mariackiego, „IKC” 1934, nr 250, s. 7.
Z Krakowa, „DN” 1934, nr 39, s. 631.
Z Krakowa, „DN” 1934, nr 45, s. 6.
„I.K.C” w matni, „GN” 1934, nr 258, s. 6.
„I.K.C.” zełgał ...”, „GN” 1934, nr 279, s. 5.
„Kurier Warszawski” piętnuje brutalną nagonkę „I.K.C”, „GN” 1934, nr 253, s. 5.
Opracowania
Analiza wydźwięku w korpusomacie, https://korpusomat.pl/blog/posts/sentiment.html [dostęp: 04.11.2023].
Babik W., Słowa kluczowe, Kraków 2010.
Bańdo A., Nie tylko krew na pierwszej stronie: problematyka kulturalna na łamach „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w latach 1918-1939, Kraków 2006.
Borowiec P., Jesteśmy głosem milionów. Dzieje krakowskiego wydawnictwa i koncernu prasowego Ilustrowany Kurier Codzienny (1910-1939), Kraków 2005.
Brzoza C., Polityczna prasa krakowska 1918-1939, Kraków 1990.
Dlaczego budowa wikarówki Mariackiej jest konieczną?, Kraków 1934.
Madera A., Brutalna kampania Ilustrowanego Kuriera Codziennego przeciwko Władysławowi Grabskiemu i wymianie walut w 1919 roku, „Zeszyty Prasoznawcze” 2020, t. 63, s. 69-82.
Przybytek P., Przybytek P., Ilustrowany Kuryer Codzienny wobec problemów Wielkiej Brytanii (1919-1921) w Irlandii, koloniach oraz dominiach i jej polityki względem Rosyjskiej Sowieckiej Federacyjnej Republiki Radzieckiej i Polski, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2022, vol. 16, s. 180-208.
Purchla J., Dziedzictwo kulturowe, [w:] Kultura a rozwój, red. J. Hausner, A. Karwińska, J. Purchla, Warszawa 2013, s. 38-56.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Rocznik Historii Prasy Polskiej

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.