„Kultura Polski” w walce piórem o niepodległość Rzeczypospolitej (1917-1918)

Abstrakt

Niniejszy artykuł powstał w celu prezentacji, a zarazem przypomnienia czasopisma „Kultura Polski” współczesnym Czytelniczkom i Czytelnikom. Był to jeden z polskich periodyków utworzonych w okresie Wielkiej Wojny (1914-1918), którego celem było wsparcie walki Polaków o niepodległość i suwerenność Rzeczypospolitej. Współczesna recepcja merytorycznej zawartości czasopisma nie stanowi przedmiotu prezentacji. Uwaga została skupiona wokół strony formalnej miesięcznika/tygodnika „Kultura Polski”, a także założeń ideowych oraz celów, z jakimi Redakcja czasopisma podjęła narodowo-wyzwoleńczą walkę piórem.

W artykule wykorzystano wyniki badań historycznych, podczas których stosowano metodę analizy źródeł i dokumentów. Badania prowadzono w archiwach oraz zbiorach specjalnych bibliotek na terenie Krakowa, Warszawy i Łodzi.

W wyniku badań historycznych ustalono, że czasopismo „Kultura Polski” było wydawane tylko w latach 1917-1918. Podlegało wszelkim restrykcjom ustalonym przez zaborców dla czasopism. Wiązało się to z koncesjonowaniem, cenzurą polityczną, konfiskatami prokuratorskimi oraz rewizjami prowadzonymi w siedzibie Redakcji. Ponadto ustalono, że Redakcja czasopisma „Kultura Polski” prowadziła niejawną działalność narodowo-wyzwoleńczą. Była siedzibą „sekretariatu łącznikowego” oraz Konwentu „A”, jednostek organizacyjnych Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). W świetle przeprowadzonych badań można jednoznacznie stwierdzić, że zarówno redaktor odpowiedzialna prezentowanego czasopisma – Helena Radlińska, jak i Leon Wasilewski (nieformalny współredaktor), byli zaufanymi współbojownikami komendanta Ziuka – Józefa Piłsudskiego.

Uzyskane wyniki badań prowadzą do wniosków, które pozwalają konstruować kolejne problemy badawcze na przyszłość. Wiążą się z dalszą eksploracją historyczną, a w szczególności poszukiwaniem detali dotyczących niejawnej działalności Redakcji czasopisma „Kultura Polski”, która pełniła swoisty zalążek struktur wywiadu oraz kontrwywiadu polskich sił zbrojnych po odzyskaniu niepodległości jesienią 1918 r. Ponadto interesująca poznawczo może być analiza merytoryczna treści publikowanych na łamach „Kultury Polski”. Znaczący wkład prezentowanego czasopisma w proces budzenia postaw patriotycznych i obywatelskich wśród Polaków doświadczających „jadu niewoli” może być inspiracją dla współczesnych poszukiwaczy modelowych rozwiązań w zakresie teorii oraz praktyki wychowania patriotycznego.